صفیه دختر عبدالمطلب
(- 20 ق)
صفیه دختر عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف، عمه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و علی علیه السلام و مادر زبیر بن عوام و خواهر حمزه سیدالشهدا است. وی هم شاعر بود و هم محدث و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم حدیث روایت کرده است. صفیه نخستین گروندگان به آیین اسلام است. وی با فرزند خود زبیر به مدینه هجرت کرد و در سوم شوّال سال سوم هجرت در جنگ احد شرکت داشت و آنگاه که مسلمانان جبهه را رها می کردند، صفیه با نیزه ای که به دست گرفته بود، جلو افراد را می گرفت، و افرادی که رسول خدا صلی الله علیه و‌آله و سلم را ترک می کردند سرزنش می کرد.
وقتی برادرش حمزه در جنگ احد شهید شد و بدن غرقه به خون و شکم شکافته برادرش را دید گفت: «انالله و انا الیه راجعون» و سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بدن حمزه را در همان سرزمین دفن کرد.
مورخان معتقدند که صفیه، اولین زن مسلمانی است که مردی از مشرکان را به قتل رساند. آنگاه هم که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در بستر مرگ آرمیده بود، خطاب به صفیه و فاطمه زهرا علیه السلام سفارش جدی کرد و فرمود: «ای فاطمه! دختر رسول خدا! و ای صفیه، عمه رسول خدا! برای حساب و مسؤولیتی که در پیشگاه خداوند خواهید داشت، عمل صالح و خالصانه انجام دهید، زیرا من به جای شما در برابر پروردگار عالم پاسخگو نخواهم بود، و نمی توانم از شما دفاع کنم!» همچنین صفیه می گوید: «وقتی حسین بن علی علیه السلام به دنیا آمد، من هم عهده دار کارهای ولادت آن کودک بود». صفیه عمری طولانی کرد و در سال بیستم هجرت در 73 سالگی در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
